Page 106 - Camiye Gidiyorum1 Öğretici Kitabı

A L A N B I L G I S I ÖĞRENME ALANI: AHLAK

AILEDE AHLÂKÎ GÖREVLER Hz. Peygamber de en önemli amelleri, Allah ka-

tındaki değerine göre, “Vaktinde kılınan namaz,
Ailenin Önemi ebeveyne iyilik ve Allah yolunda cihad” (Buhârî,
İnsan yavrusunun bedensel ve ruhsal gelişiminin, “Edeb”, 1; Müslim, “Îmân”, 137) şeklinde sırala-
annenin tek başına üstesinden gelemeyeceği kadar mıştır. Çok meşhur bir hadiste, “kebâir” (büyük
uzun ve zahmetli bir bakımı gerektirmesi yanında, günahlar) diye bilinen başlıca kötülüklerin en bü-
insanın bir kültür varlığı oluşu da aile kurumunu yükleri, “Allah’a ortak koşmak, ebeveyne âsi olmak
gerekli kılmıştır. Zira inançlar, değerler, gelenek ve ve yalan yere şahitlik yapmak” (Buhârî, “Edeb”, 1;
göreneklerle iyi alışkanlıklar öncelikle ve en sağ- Müslim, “Îmân”, 143, 144) şeklinde ifade edilmiş-
lıklı bir şekilde ailede kazanılır. Kur’ân-ı Kerîm’de tir.
de işaret buyurulduğu gibi (er-Rûm 30/21), aile ku- Ana babaya iyilik edip onları incitmekten kaçın-
rumunun belki de en önemli işlevi sevgi odaklı bir manın önemine dair pek çok âyet ve hadisin ya-
ilişkiler dünyası oluşturmasıdır. Aile kurumu kıs- nında, ahlâk kitaplarında da konuya büyük önem
kançlıkları, dolayısıyla çatışmaları önleyerek top- verilmiş; onların, birer insan olarak tabii hakları-
lumsal düzenin sağlıklı işleyişine de katkıda bulu- nın yanında; evlâtların onlara karşı yerine getir-
nur. Aile kurumu ve onun çevresinde oluşturulmuş meleri gereken birçok görevden söz edilmiş olup
kurallar, kadın-erkek ilişkisine biyolojik tatminle- bunların başlıcalarını şöyle sıralamak mümkün-
rin ötesinde değer ve anlamlar katar. dür: Maddî ve mânevî ihtiyaçlarını karşılamaya,
Erdemli ve mükemmel bir toplum yapısı gerçekleş- huzurlu bir yaşama ortamı sağlamaya çalışmak, is-
tirmenin en önemli şartı olan hak ve sorumluluk tetmeden vermek, kendilerinden aşırı fedakârlıklar
bilinci, toplumun çekirdek birimi olan aile içinde beklememek, haklarında şikâyetçi olmamak, ku-
vazgeçilmez bir önem taşır. Nitekim Hz. Peygam- surlarını saklayıp iyiliklerinden söz ederek itibar-
ber, aile bireylerinin haklarını ihmal etmek paha- larını korumak, uyarılmaları zorunlu olan durum-
sına nâfile namaz kılmaya, oruç tutmaya vb. ibadet- larda ise uyarıları incitmeden yapmak, hayatta iken
ler yapmaya bile izin vermemiştir (Buhârî, “Savm”, ve öldükten sonra haklarında duacı olmak, haram
55).İslâm ahlâkçıları, kural olarak diğer bütün olma-yan konularda isteklerini yerine getirmek,
insanların ve Müslümanların birbirleriyle ilişki- hayır ve ibadetlerine yardımcı olmak, öldüklerinde
lerinde söz konusu olan hak ve yükümlülüklerden vasiyetlerini yerine getirmek ve arkalarından hayır
aile bireylerinin de birbirlerine karşı sorumlu ol- hasenatta bulunmak, hâtıralarını yaşatmak üzere
duklarını belirtmişler; ayrıca onların kendi arala- dostlarıyla ve sevdikleriyle ilişkiyi devam ettirmek,
rında aile kurumuna özgü hak ve sorumlulukları- nihayet dinin ve örfün gerekli veya güzel bulduğu
nın da bulunduğunu ifade etmişlerdir. diğer hususlarda lâzım geleni yapmak.
Çocukların Ana Babalarına Karşı Görevleri
Hem Kur’ân-ı Kerîm’de hem de hadislerde çoğun- Akrabalar Arasında Haklar ve Görevler
lukla Allah’a kulluk vecibesinin hemen ardından Genel olarak Müslümanlar ve bilhassa komşular
ana babaya saygılı olma ve iyi davranmanın bir gö- arasında söz konusu olan iyilik ve ikram, yardım-
rev olduğuna dikkat çekilir (meselâ bk. el-En‘âm laşma, dayanışma, ziyaretleşme, hoşgörü, iyi ve
6/151-153; el-İsrâ 17/22-37). Meryem sûresinde kötü günleri paylaşma, davete icâbet, hasta ziya-
Hz. İbrâhim ile babası Âzer arasındaki bir diya- reti, bayramlaşma, tebrikleşme, tâziye gibi sosyal
logu aktaran âyetler (19/41-88), evlâdın ebeveynine ve ahlâkî görevler akrabalar arasında da geçerli ve
karşı saygısına bir örnek oluşturması bakımından gereklidir. Ancak bütün bunlar öncelikle akraba ile
ilgi çekicidir. Burada Hz. İbrâhim Âzer’e her sö- ilişkileri sürdürmeyi gerektirdiği için gerek hadis-
zünün başında “babacığım” diye hitap eder; babası lerde gerekse ahlâk kitaplarında bu konuya “sıla-i
müşrik olmasına, son derece kaba ve tehdit edici rahim” başlığı altında özel bir önem verilmiştir. Bir
ifadeler kullanmasına rağmen yine de o saygısını kutsî hadiste Allah Teâlâ, kim akrabalık ilişkisini
koruyarak, “Selâm olsun sana! Rabbimden senin yaşatırsa kendisinin de o kuluna ilgisini sürdüre-
için af dileyeceğim” der. ceğini, fakat akrabasını terk edenlerden de ilgisini

106