Page 280 - Camiye Gidiyorum1 Öğretici Kitabı

A L A N B I L G I S I ÖĞRENME ALANI: DIN, KÜLTÜR, BILIM

BAYRAM “Bu günümüzde yapacağımız ilk şey namaz kıl-

maktır” (Buhârî, “Îdeyn”, 3; Müslim, “Edâhî”, 7)
İslâm dininde ramazan ve kurban olmak üzere iki meâlindeki hadise dayanarak ramazan ve kurban
bayram vardır. Arapça’da îdü’l-fıtr ve îdü’l-adhâ bayramlarının bayram namazının kılınmasıyla baş-
şeklinde adlandırılan her iki bayram da hicretin 2. ladığını söylemek mümkündür. Bununla birlikte
yılından itibaren kutlanmaya başlanmıştır. Esasen kurban bayramına ait arefe gününün ayrı bir fazi-
ramazan orucu ilk defa bu yıl farz kılınmış, bu ayı leti vardır; çünkü haccın en önemli rüknünü oluş-
oruçla geçiren müminler sonraki ayın (şevval) ilk üç turan vakfe bu günde yapılmaktadır. Bir hadiste
gününü bayram olarak kutlamışlardır. Bu sebeple de bayram gecelerini ihya etmenin ayrı bir fazileti
bu bayrama ramazan bayramı veya bayramdan önce olduğu ifade edilmiştir (İbn Mâce, “Sıyâm”, 68).
fitre (fıtır sadakası) verildiği için fıtır bayramı de- Kurban bayramında namazdan sonra ayrıca şartla-
nilmiştir. Türkiye’de bazı çevrelerde muhtemelen rına sahip olan kimseler tarafından kurban kesilir.
bayramda şeker, lokum ve tatlı ikramı şeklinde Müslümanlar bu günlerde birbirlerini ziyaret eder,
öteden beri var olan gelenekten dolayı buna şeker bayramlaşır, yer, içer ve meşrû bir şekilde eğlenerek
bayramı da denilmektedir. Ancak Hz. Peygam- günlerini neşe ile geçirmeye çalışırlar. Hz. Pey-
ber’in uygun olmayan bazı isimleri değiştirmesi gamber, “Arefe günü, kurban günü ve teşrik gün-
ve özellikle dinî terim ve kavramların muhafazası leri biz Müslümanların bayramıdır. Bu günler yeme
konusunda hassasiyet göstermesi, bu şekilde bir ad- içme günleridir” (Ebû Dâvûd, “Savm”, 50; Tirmizî,
landırmanın doğru olmayacağını göstermektedir. “Savm”, 59; Nesâî, “Menâsik”, 195) buyurmuştur.
Hicrî takvimin son ayı olan zilhiccenin onunda Bu sebeple ramazan bayramının ilk günü, kurban
başlayan ve dört gün devam eden kurban bayramı bayramında da dört gün oruç tutmak Hanefîler’e
ise bu günlerde kurban kesildiği için bu adla anıl- göre tahrîmen mekruh, Şâfiî ve Hanbelîler’e göre
mıştır. Hac ibadeti hicretin 9. yılında farz kılın- haram kabul edilmiştir. Bu konuda Şâfiî ve Han-
makla birlikte kurban kesilmesi ve kurban bayramı belîler’in görüşünü paylaşan Mâlikîler ise kurban
namazı, oruç ibadeti ve ramazan bayramı gibi hic- bayramının dördüncü gününde oruç tutmayı haram
retin 2. yılında teşrî‘ kılınmıştır. Ramazan bayra- değil mekruh saymışlardır. Tebrik şekli olarak da
mında müminler bir önceki ayı ibadetle geçirmenin ashabın birbiriyle karşılaştıklarında, “Allah bizden
ve Allah’ın rahmetine nâil olma ümidinin sevincini de sizden de kabul etsin” dedikleri rivayet edilir.
taşırlar. Kurban bayramı ise Hz. İbrâhim’in oğlu Bayramlara önceden hazırlanılması, bu günlerde
İsmâil’i kurban etmek istemesi ve İsmâil’in de buna temiz ve güzel elbiselerin giyilmesi, gusledilmesi,
razı olması, nihayet Allah’a karşı gösterilen büyük dişlerin fırçalanması, güzel kokular sürülmesi, gü-
sadakatin karşılığı olarak hayvan kurban edilmesi- ler yüzlü olunması, namazdan önce ramazan bay-
nin hâtırasını taşımakta ve müminler bu günlerde ramında hurma vb. tatlı bir şey yenilmesi, kurban
kurban kesmek suretiyle bu iki peygamberin Al- bayramında ise ilk olarak kurban etinden yenilmesi,
lah’a karşı verdikleri başarılı imtihanın sevincini namaza mümkünse yürüyerek gidilmesi ve dönüşte
yaşamaktadırlar. Özellikle hacca gidenler ifa ettik- başka bir yolun kullanılması, çokça sadaka dağıtıl-
leri hac ibadeti sırasında bu hâtıraları diğerleriyle ması, fitrenin namazdan önce verilmesi, namaza
de takviye ederek kurban bayramının sevincini giderken tekbir getirilmesi menduptur. Kurban
daha büyük bir heyecanla tadarlar. Ayrıca bu iki bayramında farz namazlardan sonra teşrik tekbiri
bayramın, İslâm toplumunun eski dönemlerin izle- getirilmesi Hanefîler’e göre vâcip, Hanbelî ve Şâ-
rinden arınması ve müstakil bir kimliğe bürünme- fiîler’e göre sünnet, Mâlikiler’e göre ise menduptur.
sinde de rol oynadığını söylemek gerekir. Nitekim Hanefî ve Hanbelîler’e göre arefe günü sabah nama-
Medine’ye hicret ettikten sonra, bura sakinlerinin zından bayramın dördüncü günü ikindi namazına
İran’dan alınma Nevruz ve Mihricân bayramlarını kadar yirmi üç vakit, Mâlikiler’e göre ise bayramın
kutladıklarını gören Hz. Peygamber, “Allah sizin birinci günü öğle namazından dördüncü günü sa-
için o iki günü daha hayırlı iki günle, kurban ve bah namazına kadar on beş vakit tekbir getirilir.
ramazan bayramlarıyla değiştirmiştir” (Müsned, Şâfiîler’de bu iki görüş de bulunmakla birlikte uy-
III, 103, 235, 250; Ebû Dâvûd, “Salât”, 245; Nesâî, gulamada daha çok ilk görüş benimsenmiştir. Bay-
“Salâtü’l-îdeyn”, 1) meâlindeki hadisiyle İran men- ram günlerinde İslâmî ölçüler içinde eğlenilmesi ve
şeli bu iki bayramın kutlanmasını yasaklamıştır. bazı oyunların oynanması câizdir. Bir bayram günü
280