Page 52 - Camiye Gidiyorum1 Öğretici Kitabı

A L A N B I L G I S I ÖĞRENME ALANI: TEMEL KAYNAKLAR

KUR’AN ILE ILGILI FIKHI HÜKÜMLER manın ibadet olmasıyla doğrudan ilgisi vardır. İs-

lâm âlimlerinin ortak görüşüne göre Kur’an’ı ele
Kur’an’la ilgili fıkhî hükümlerden biri, mushafı ab- almadan ezberden veya mushafa bakarak okuyan
destsiz ve cünüp kimsenin eline almasının câiz olup kimsenin abdestli olması müstehap ise de şart de-
olmadığı meselesidir. ğildir.

Konu klasik literatürde Kur’an kelimesinin soyut Bu görüş Hz. Peygamber’in, Kur’an okunmasına
mânasını çağrıştırmaması, iki kapak arasında yazılı cünüplük dışında hiçbir halin engel olmayacağını
olan kelâmın anlaşılması için “mushafa dokunmak” söylediğine dair rivayetle (Müsned, I, 83-84, 134;
tabirleriyle geçer. Ebû Hanîfe, Mâlik, Şâfiî ve Ah- Ebû Dâvûd, “Tahâret”, 91; Tirmizî, “Tahâret”, 111)
med b. Hanbel dahil olmak üzere fakihlerin büyük bu yöndeki bazı uygulamaları (Buhârî, “Vudu’”, 38;
çoğunluğuna göre mushafa abdestsiz dokunmak, Ebû Dâvûd, “Et’ime”, 11) ve sahâbe tatbikatıyla de-
onu abdestsiz eline almak câiz değildir. Sahâbe ve lillendirilir.
tâbiînden birçok âlimin görüşü de bu yöndedir.
Cünüp, hayızlı ve loğusa olana gelince, fakihlerin
Çoğunluk bu görüşüne delil olarak Kur’an’daki, çoğunluğuna göre ayrıntıda bazı görüş farklılık-
“Şüphesiz bu, korunmuş bir kitapta bulunan de- ları bulunsa bile bu kimselerin ezberden de olsa
ğerli bir Kur’an’dır; ona ancak temizlenenler do- Kur’an okuması câiz değildir. Ancak mushafa do-
kunabilir” meâlindeki âyeti (el-Vâkıa 56/79) ve kunmadan ve kelimeleri telaffuz etmeden Kur’an’ı
“Kur’an’a ancak temiz (tâhir) olanların dokunabi- gözleriyle süzebilir veya okunan Kur’an’ı dinleye-
leceği” anlamında toparlanabilecek olan farklı me- bilirler. Bu hükmün delili olarak hayızlı ve cünüp
tinlerle gelmiş çeşitli hadis rivayetlerini (el-Mu- olan kimsenin Kur’an’dan bir şey okumasını me-
vatta, “Kur’ân”, 1; Nesâî, “Kasâme”, 46; Taberânî, neden rivayet gösterilir (İbn Mâce, “Tahâret”, 105;
III, 205; Dârekutnî, I, 121-124; Hâkim, III, 485) Tirmizî, “Tahâret”, 98). Öte yandan sahâbeden İbn
gösterirler. Buna göre Kur’an’ı eline almak ve ona Abbas ile tâbiînden Saîd b. Müseyyeb’den cünübün
dokunabilmek için büyük ve küçük hadesten temiz- Kur’an okuyabileceği görüşü rivayet edilmiş, başta
lenmiş olmak, yani abdestsiz veya cünüp olmamak İbn Hazm olmak üzere Zâhirî fakihleri bu görüşü
gerekir. Hayızlı ve nifaslı (loğusa) kadın için de savunmuştur. Mâlikîler, mushafa dokunmadaki
hüküm aynıdır. görüşlerinin devamı olarak hayızlı ve nifaslı kadı-
nın Kur’an okuyabileceği, fakat âdet kanı kesildiği
Ancak Mâlikîler ile diğer mezheplerden bazı fa- andan itibaren gusledinceye kadar bu sürede cünüp
kihler cünüplüğün iradî, hayız ve nifasın gayri iradî sayıldığı için Kur’an okuyamayacağı görüşündedir.
oluşunu dikkate alarak ve uzun süre Kur’an’dan Hanbelîler’den İbn Teymiyye de nifaslı (ve hayızlı)
uzak kalmanın onu unutmaya yol açabileceği endi- kadının Kur’an’ı unutma endişesini taşıdığında
şesini dile getirerek, özellikle de Kur’an öğretmek okumasını câiz görür. Kur’an yüce yaratıcının
ve öğrenmek durumunda olan kimseleri kastederek kelâmı olduğu için İslâm geleneğinde ona her za-
hayız ve nifas halindeki kadınların mushafı ellerine man çok üstün saygı gösterilmiş, âdâba aykırı sayı-
alabileceklerini ve onu okuyabileceklerini belirtir- labilecek davranışlardan özenle kaçınılmış, Kur’an
ler. Sahâbeden İbn Abbas ile Zeydiyye fakihleri okumanın kendisi de öteden beri ibadet niteliğinde
mushafa cünüp olanın dokunamayacağı, abdestsiz bir davranış olarak görülmüştür.
kimsenin ise dokunabileceği görüşünde iken Zâ-
hirîler bu ayırımı da yapmayıp abdestsiz ve cünüp Kur’an okurken abdestli olmanın tavsiye edilmesi
kimsenin Kur’an’a dokunabileceğini söylerler. Müslümanların bu ortak şuurunu gözettiği gibi,
abdestin ibadetin ifasını güzelleştiren ve ondan alı-
Kur’an okuyacak kimsenin abdestli olmasının şart nacak manevi hazzı arttıran bir boyut olmasına da
olup olmadığı, cünüp ve hayızlı kimsenin ne ölçüde dikkat çekmektedir. Böyle olduğu için ibadet nite-
ve nasıl Kur’an okuyabileceği meselesi de fakihleri liği ön plana çıkan Kur’an okuma sırasında abdestli
hayli meşgul etmiştir. Bu konunun hem Kur’an’a olunması, mushafın abdestli olarak ele alınması
abdestli olarak dokunma şartıyla hem Kur’an oku- yerinde bir davranıştır. Ancak Kur’an okumaktan

52