Page 258 - Camiye Gidiyorum1 Öğretici Kitabı

A L A N B I L G I S I ÖĞRENME ALANI: IBADET

GUSÜL bütün fakihlerin ittifakı vardır. Ancak Hanefî ve

Hanbelî mezhebinde ağız ve burnun içi gusülde
Sözlükte gusül (gasl ve gusl) "bir şeyi su ile yıkamayı", bedenin dış kısmından sayılmıştır. Böyle olunca
fıkıh ilminde ise "bütün vücudun temiz su ile yıkan- guslün; ağza su almak (mazmaza), burna su çekmek
ması şeklinde yapılan hükmî temizlik işlemi"ni ifade (istinşak) ve bütün vücudu yıkamak şeklinde üç
eder. Fıkıhta abdeste küçük temizlik, abdest almayı farzından söz edilir. Mâlikî ve Şâfiîler ile Şîa'dan
gerektiren hallere küçük kirlilik (hades-i asgar), gusle Ca‘ferîler'e göre ağız ve burnun içini yıkamak sün-
büyük temizlik, guslü gerektiren hallere de büyük kir- nettir. Gusülde niyet Hanefîler'e göre sünnet, diğer
lilik (hades-i ekber) denilir. Guslün Türkçe'deki bir mezheplere göre farzdır. Mâlikîler'e göre vücudu
başka adı da boy abdestidir. Kur'an'da "Eğer cünüp ovalamak ve gusül işlemlerinin arasını açmamak da
iseniz iyice temizlenin" (el-Mâide 5/6) buyurularak guslün farzlarındandır.
cünüplük halinden kurtulmak için guslün gerekliliği Gusül mutlak su denilen nehir, pınar, kuyu, deniz,
bildirilmiş, ayrıca hayzın (ay hali) kadınlar için ma- kaynak ve yağmur suları ile yapılır. Saç, sakal, bı-
zeret hali olduğu belirtilerek gusledip temizleninceye yık ve kaşların yıkanıp diplerine suyun ulaşması,
kadar onlarla cinsel ilişki kurulması yasaklanmıştır kadınların örgülü olmayan saçlarını yıkamaları ve
(el-Bakara 2/222). Cünüplük hali ile kadınların hayız saç diplerine suyun ulaşması gerekir. Örgülü sa-
ve nifas kanlarının kesilmesi halinde guslün gerekli çın çözülmesi şart olmayıp sadece diplerine suyun
olduğu ve bunun nasıl yapılması gerektiği hususuna ulaştırılması yeterli olur. Hanbelîler hayız ve nifas
Hz. Peygamber'in söz ve uygulamaları da önemli sebebiyle gusül için örgünün çözülüp saçın yıkan-
açıklamalar getirmiştir. Abdest gibi gusül de esasen masını gerekli görür. Gusül esnasında, bedendeki
hükmî-dinî temizlenme ve arınma vasıtasıdır. Böyle yara üzerinde sargı varsa bakılır; şayet yıkama
olmakla birlikte bunların maddî temizlenmeyi de yara için zararlı olmayacaksa sargı çözülüp yıka-
sağladığı, ayrıca birçok tıbbî yararlar içerdiği de inkâr nır, değilse sargı üzerine meshedilir. İlmihal türü
edilemez. Guslün insan sağlığı açısından önemi ve kitaplarda yer alan, boy abdesti alan kimsenin vü-
yararı Doğulu ve Batılı ilim adamlarınca ayrı ayrı dile cudunda iğnenin deliği kadar kuru yer kalmaması
getirilmiş, boy abdesti temizliği Müslüman milletle- tavsiyesi gerçek mânada değil, vücudun su ile iyice
rin belirgin özelliği, İslâm medeniyetinin beden te- yıkanması gerektiği şeklinde anlaşılmalıdır. Diş
mizliğine ve sağlığına verdiği önemin âdeta simgesi dolgusu ve kaplama, ayrıca deri üzerinde olup su-
olmuştur. Gusül ile, hayız, nifas ve cünüplük halinin yun deriyle temasını önleyen ve izâlesinde de güç-
vücutta bırakabileceği maddî bir kalıntı ve bulaşıklar lük bulunan boya ve benzeri maddeler, yukarıda da
iyice temizlenmiş olur. Ayrıca gusül, cünüplük hali- açıklandığı üzere gusle mani değildir. Bu sebeple
nin vücutta yol açacağı yorgunluk ve gevşekliği gi- vücudun maddî temizliğini imkân ölçüsünde ve sa-
derme, bedende yeni bir denge kurma, kan dolaşımını bun kullanarak yaptıktan sonra deri üzerinde kalıp
düzene koyma ve kişiyi hükmî kirlilikten kurtararak suyun deriye ulaşmasına mani olan boya, hamur
ibadet atmosferine hazırlama gibi beden ve ruh sağlığı gibi maddeler guslün sıhhatine engel olmaz. Diş
açısından birçok yararı içinde barındırır. Buna ilâve dolgu ve kaplaması da böyledir.
olarak, bilinebilen veya bilinemeyen birçok hikmet ve
fayda taşıdığı inancıyla Allah'ın bu emrini yerine ge- Teyemmüm
tiren mümin Allah'a kayıtsız şartsız itaat etmenin haz Sözlükte "bir işe yönelmek, bir şeyi kastetmek" an-
ve sevabına kavuşur. Esasen hükmî-dinî temizlenme lamına gelen teyemmüm dinî literatürde, suyu te-
ve arınma vasıtası olan guslün sebebi hükmî kirlilik- min etme veya kullanma imkânının bulunmadığı
tir. Bu sebeple hükmî kirlilik hali sayılan cünüplük, durumlarda hadesi yani büyük ve küçük hükmî
hayız ve nifas halleri guslü gerektiren üç temel sebep- kirliliği gidermek maksadıyla, temiz toprak veya
tir. yer kabuğundan sayılan bir maddeye sürülen el-
lerle yüzü ve iki kolu meshetmekten ibaret hükmî
Guslün farzları temizlik demektir. Abdest ve gusül normal durum-
Gusül, ilgili âyette de (el-Mâide 5/6) işaret edil- larda su ile yapılan ve maddî temizlenme özelliği de
diği gibi bütün vücudun kuru bir yer kalmayacak taşıyan hükmî bir temizlik iken teyemmüm istisnaî
şekilde tamamen yıkanmasından ibarettir. Bunda hallerde başvurulan, abdest ve gusül yerine geçen

258