Page 318 - Camiye Gidiyorum1 Öğretici Kitabı

A L A N B I L G I S I ÖĞRENME ALANI: TEMEL KAYNAKLAR

PEYGAMBERLERIN ÖRNEKLIĞI Birçok âyette emir ve yasakların doğrudan Resûl-i

Ekrem’e yöneltilmesi de onun davranışlarında üm-
Peygamberlerin gönderilişinin başlıca amacı, gön- metine örnek olmakla yükümlü kılındığına ve mu-
derildikleri toplumları veya bütün insanları Al- hataplarına model olarak gösterildiğine delâlet et-
lah’ın iradesi doğrultusunda zihnî ve amelî planda mektedir. Bu sebeple ona itaat etmek Allah’a itaat
değiştirme ve dönüştürmedir. Peygamberleri eği- etmek demektir (meselâ bk. en-Nisâ 4/80; Müsned,
timci, düşünür vb. kişilerden ayıran en önemli II, 93; Buhârî, “Cihâd”, 109, “Ahkâm”, 1; Müslim,
özelliklerinden biri onların vahiy yoluyla kendile- “İmâre”, 32). Öte yandan çok sayıda âyette Hz.
rine bildirilen inanç, ibadet, ahlâk ilkelerini tebliğ Peygamber inancındaki sebatı, Allah’a bağlılığı,
etme yanında bunların anlaşılması ve uygulanması ibadete düşkünlüğü, tövbe ve istiğfar konusundaki
hususunda insanlara model olma sorumluluğu ta- titizliği, Allah yolunda kararlı davranışları ve fe-
şımalarıdır. Kur’ân-ı Kerîm’de bütün peygamber- dakârlıkları, düşmanları karşısındaki sabır ve se-
lerin kendilerine uyulması, dolayısıyla model alın- batı, savaşlardaki kahramanlığı; insanlara, diğer
maları için gönderildiği belirtilir (en-Nisâ 4/64). canlılara ve özellikle müminlere karşı duyduğu
Yeni bir kitap getirmemiş, sadece Allah’tan aldığı sevgi ve şefkati, affediciliği, tevazuu, dürüstlük ve
emirle dönemindeki veya kendisinden önceki bir adaleti, nihayet üstün ahlâkını ve kişiliğini oluş-
kitabın hükmünü yaşatmakla sorumlu kılınmış turan pek çok meziyet ve erdemiyle anılmakta ve
peygamberin bulunmasına karşılık bir peygambe- insanlara bir örnek olarak gösterilmektedir. As-
rin aracılığı olmaksızın insanlara doğrudan indiril- hap döneminden başlamak üzere Müslümanlar,
miş hiçbir ilâhî kitabın olmaması, dinlerde kutsal bir davranışın veya uygulamanın doğruluğunun
kitaplar kadar bu kitapların hayata geçirilmesinde ya da yanlışlığının gerekçesini Hz. Peygamber’in
rehberlik ve örneklik edecek peygamberlerin büyük uygulamasından göstermeye büyük önem vermiş-
önem taşıdığını göstermektedir. Nitekim Kur’an’da lerdir. Kaynaklarda Resûlullah’ın izinden gitmenin
belirtildiğine göre Mekke putperestlerinin arada hükmü hakkında başlıca üç görüş ileri sürülmüştür.
peygamber olmadan vahyin bir melek vasıtasıyla 1. Müstehap oluşuna dair delil bulunmadıkça onu
indirilmesi yolundaki istekleri reddedilmiştir (el- örnek almak vâciptir (farz). 2. Vâcip oluşuna dair
Furkān 25/21-22). İnsanlara belli inanç ve değerle- delil bulunmadıkça örnek alınması müstehaptır.
rin benimsetilmesinde soyut anlatımdan çok somut 3. Dinî konularda örnekliği vâcip, dünya işlerinde
örneklerin etkili olduğu bilinmektedir. Bu sebeple müstehaptır. Hâkim görüşe göre Resûl-i Ekrem’in
ilâhî kitaplardaki emir ve yasakların hayata nasıl bütün yaptıkları ve söyledikleri tek bir hüküm çer-
geçirileceğini göstermek için mutlaka bir uygula- çevesine sokulamaz; başta Kur’an olmak üzere di-
yıcıya ihtiyaç vardır. Bu uygulayıcı peygamberdir; ğer deliller ve karîneler de göz önüne alınarak onun
diğer uygulamaların ilâhî kitaplardaki hükümlere her fiili ve sözü ayrı ayrı değerlendirilmek suretiyle
uygunluğunun ölçüsü de peygamber tatbikatıdır. bağlayıcı olup olmadığı belirlenir. Tartışmalar ko-
Zira Allah peygamberleri doğru yolun rehberleri nuya teorik bir çerçeve çizme amacına yönelik olup
kılmış, onları örnek alıp izlemeyi emretmiştir (el- Resûlullah’ın hayatının örnek alınması Müslüman-
En‘âm 6/90). Esasen önceki peygamberler de son- lar tarafından dünya huzuru ve âhiret kurtuluşu için
rakiler için birer örnektir; nitekim Hz. İbrâhim ve kutsal bir görev kabul edilmiştir. İbn Hazm âhiret
onun yolundan gidenler Hz. Muhammed’e model iyiliğini, dünya bilgeliğini, düzgün yaşayışı, ahlâk
olarak gösterilmiştir (el-Mümtehine 60/4). Geç- güzelliklerini kazanmak ve erdemlerle donanmak
miş peygamberlerin tebliğ mücadelelerine dair isteyenlerin Hz. Muhammed’i örnek almaları ge-
Kur’an’da verilen bilgilerin asıl amacı da bunla- rektiğini belirtmekte ve bunun gerekçesini şöyle
rın Resûl-i Ekrem için örnek oluşturmasıdır. Pek açıklamaktadır: “Resûlullah her türlü iyilikte örnek
çok âyet ve hadiste Resûlullah’ın bildirdiği ve ha- ve önderdir. Allah onun ahlâkını övmüş (el-Kalem
yatında uyguladığı hükümlere uyulması ve onun 68/4), çeşitli faziletleri kâmil şekliyle onda top-
izinden gidilmesi emredilmiştir. Çünkü Hz. Pey- lamış ve onu bütün kusurlardan uzak tutmuştur”
gamber din konusunda kendiliğinden bir şey ortaya (el-Ahlâķ ve’s-siyer, s. 24, 56-57). Gazzâlî Peygam-
koymamış, yalnız kendisine vahyedilenleri bildir- ber’in ahlâkının Kur’an ahlâkı olduğunu belirten
miş (en-Necm 53/3-5), yaşayışında da sadece ken- hadisi (Müslim, “Müsâfirîn”, 139) ve bu ahlâkın
disine vahyedilenlere uymuştur (el-En‘âm 6/50). özelliklerine dair bazı âyetleri zikrettikten sonra,
318