Page 99 - Camiye Gidiyorum1 Öğretici Kitabı

ILGILI SAYFALAR: 56–58 8. ÜNITE ABDEST ALIYORUM, TEMIZLENIYORUM

lik, abdest de küçük hükmî temizlik adını almıştır. Abdest başlı başına ve bizzat amaç olan bir ibadet
Buna göre cünüplük, hayız ve nifas halleri büyük değil belli ibadetleri yapmayı mubah kılan, kulun
hükmî kirlilik halini, abdesti bozan sebeplerin var- bu ibadetlere mânen ve ruhen hazırlanmasına ve
lığı da küçük hükmî kirlilik halini doğurur. bu ibadetlerden âzami verim elde etmesine yar-
dımcı olan vasıta (vesile) ibadettir. Bazı ibadetler
c) Abdest ve fiiller içinse abdestli olmak dinen gerekli görül-
Farsça âb (su) ve dest (el) kelimelerinden oluşan ve memiş olsa bile, taşıdığı birçok maddî ve mânevî
"el suyu" anlamına gelen abdest, belirli ibadetlerin faydalar sebebiyle tavsiye edilmiştir. Bundan dolayı
ifasının ön şartı olan ve kendisi de ibadet mahiye- abdestin dinî değer ve bağlayıcılık hükmü farz,
tinde görülen bir nevi hükmî temizliktir. Arapça vâcip ve mendup şeklinde üç çeşittir. Namaz kıl-
karşılığı güzellik, temizlik ve parlaklık anlamına mak, Kâbe'yi tavaf etmek, tilâvet secdesi yapmak,
gelen "vudû"dur. Fıkıhta abdest, "belli uzuvları Kur'an'a dokunmak için abdest dinen gereklidir.
usulüne uygun olarak su ile yıkamak ve bazılarını Yatmadan önce abdest almak, vakit namazları için
da eldeki su ıslaklığı ile meshetmek" şeklindeki ayrı ayrı abdest almak, ezan okurken abdestli bu-
ibadet temizliği olarak tarif edilir. Abdestle ilgili lunmak mendup görülmüştür. Hatta mümine mâ-
olarak Kur'ân-ı Kerîm'de, "Ey iman edenler! Na- nevî destek sağladığı, âdeta müminin silâhı olduğu,
maza kalktığınızda yüzlerinizi, dirseklere kadar ayrıca Hz. Peygamber'in mümkün olduğu ölçüde
kollarınızı yıkayın, başınızı meshedin ve topuklara abdestli halde bulunduğu göz önünde tutularak
kadar ayağınızı yıkayın. Eğer su bulamazsanız te- İslâm âlimleri müminin imkân ölçüsünde her işe
miz toprakla teyemmüm edin" (el-Mâide 5/6) bu- abdestli olarak başlamasını ve abdestli bulunmasını
yurulur. Bu âyet Medine döneminde nâzil olmuş tavsiye etmişlerdir.
ise de, Müslümanların Mekke döneminde mi‘rac
gecesinde namazın farz kılınmasından itibaren na- Abdestin farzları:
maz öncesinde mendup bir davranış olarak abdest Abdestin farzları, bir fiilin abdest sayılabilmesi
aldıkları bilinmektedir. Âyet bunu müstakil bir için onda bulunması zorunlu olan ana unsurlar
hükümle teyit etmiş, ayrıca abdestin her amel için demektir. Abdestin farzları ilgili âyette (el-Mâide
değil namaz için farz kılındığını açıklamıştır. 5/6) zikredildiği üzere dörttür:
Hz. Peygamber de hem Müslümanlara fiilî olarak 1. Yüzü yıkamak.
abdestin nasıl alınacağını göstermiş hem de ab- 2. Kolları dirseklerle birlikte yıkamak.
destsiz olarak kılınacak hiçbir namazın Allah ka- 3. Başı meshetmek.
tında kabul olunmayacağını belirtmiştir (Buhârî, 4. Ayakları topuklarla birlikte yıkamak.
“Vudû”, 2; İbn Mâce, “Tahâret”, 47). Abdest başlı Yüzün sınırı iki kulak yumuşağı, alındaki saç bitim
başına maddî temizlik özelliği de taşıyıp sağlık yeri ile çenenin sona erdiği yer arasında kalan kısım
açısından bir dizi faydalar içermekle birlikte esasen olarak belirlenmiştir. Yüz yıkanırken sakal sık ise
hükmî temizlik işlemi ve arınma yoludur. Bunun üstünü yıkamak yeterlidir. Abdest alırken parmak-
için de fıkıh dilinde maddî kirlilikten temizlenme taki yüzüğün altına su alacak şekilde oynatılması,
"necâsetten tahâret" olarak anılır; hükmî kirlilik el, yüz ve ayakta bulunan ve suyun deriye temasını
olan hadesten temizlik ise birer hükmî temizlik önleyen maddelerin imkân dâhilinde temizlenmesi
usulleri olan abdest ve gusülle olur. Abdest ile ağız, gerekir. Dirseklerin yıkanması da abdestin farzları
diş, burun, el, yüz ve ayaklar gibi kirlenmeye ve dı- kapsamındadır. Başın dörtte birinin el içinin ıslak-
şarıdan gelecek mikroplara en açık uzuvlar günde lığıyla mesh edilmesi Hanefilere göre yeterlidir.
birkaç defa su ile temizlenir. Bu sayede vücudun si- Bazı ilmihal kitaplarında, abdest alırken yıkanan
nir sistemi ve kan dolaşımı daha düzenli hale gelir uzuvlarda iğne deliği kadar kuru yerin kalmaması-
ve vücuda fizikî-tıbbî birçok fayda sağlar. Ayrıca nın istenmesi, hakiki anlamı değil bu konuda âzami
abdest, namaz ibadetini ifa için yüce Allah'ın hu- titizliğin gösterilmesi gerektiğini ifade içindir. Ab-
zuruna çıkacak müminin mânevî ve ruhî hazırlık ve dest uzuvlarında bulunup suyun deriyle temasını
temizliği de demektir. Bu yüzden abdest, maddî te- önleyen maddelerin imkân ölçüsünde temizlenmesi
mizlikle mânevî temizliği birleştirici, Müslümana gerekir. Temizlemede zorluk varsa bunların bulun-
mânevî yönden destek ve güç sağlayıcı bir anlam ve ması abdeste zarar vermez. Boyacı, marangoz gibi
öneme sahiptir. esnafın, sanatkârların el ve kollarında bulunan bo-
99