Page 293 - Camiye Gidiyorum1 Öğretici Kitabı

ILGILI SAYFA: 196 31. ÜNITE AHIRETE IMAN EDIYORUM

sebepledir ki Gazzâlî “haşr-i cismânî”yi inkâr eden es-Sicistânî’ye ait el-Bas (nşr. Muhammed es-Saîd b.
filozofların bu kanaatini İslâm dışı telakki etmiştir. Besyûnî Zağlûl, Beyrut 1407/1987), Gazzâlî’ye ait
Âhiretle ilgili nasların ihtiva ettiği maddî unsur ve ed-Dürretü’l-fâhire, İbn Abdüsselâm’a ait Beyânü
tasvirler, insanlar tarafından idrak edilebilmesi için ahvâli’n-nâs yevme’l-kıyâme (bk. Keşfü’z-zunûn, I,
dünyadakilere benzetilirse de bunların temel özel- 260), Kurtubî’ye ait et-Tezkire, Süyûtî’ye ait el-Bu-
likleri itibariyle tamamen ayrı şeyler olduğu şüphe- dûrü’s-sâfire, İbn Kesîr’e ait en-Nihâye ve Seyyid
sizdir. Ebedî âlemin kanunlarını fâni âlemin ka- Kutub’a ait Meşâhidü’l-kıyâme fi’l-Kur’ân (Beyrut,
nunlarıyla mukayese etmek ve birinin şartlandırdığı ts., Dârü’ş-Şurûk) adlı eserleri zikretmek mümkün-
mantıkla diğeri hakkında hüküm vermek elbette ki dür. Âhiret hayatıyla ilgili olarak kaleme alınan eser-
yanlıştır (bk. es-Secde 32/17; Buhârî, “Bedü’l-halk”, lerin bir kısmı da bu hayatın belli konularını kapsar.
8; Müslim, “Îmân”, 312). Meselâ kıyamet alâmetleri konusunda Şemseddin
es-Sehâvî’ye ait el-Kanâa fî mâ yahsünü’l-ihâta bihî
Cennet ile cehennemin ve âhiret hayatının ebedîliği min eşrâti’s-sâa (nşr. Mecdî es-Seyyid İbrâhim, Ka-
hemen hemen bütün İslâm âlimlerinin benimsediği hire, ts., Mektebetü’l-Kur’ân), Berzencî’ye ait el-
bir husustur. Saadet yurdu olan cennetin ebedîliğine İşâa ve Sıddık Hasan Han’a ait el-İzâa li-mâ kâne
itiraz edilmemekle beraber, elem ve azapla dolu ce- ve mâ yekûnü beyne yedeyi’s-sâa (Kahire 1379/1959)
hennem hayatının sona erebileceğini veya cehennem adlı eserler; kabir hayatı konusunda İbn Kayyim’in
halkının azaba karşı bağışıklık kazanabileceğini ileri er-Rûh, İbn Receb’in Ehvâlü’l-kubûr ve ahvâlü eh-
sürenler olmuştur. Hz. Ömer, İbn Mes‘ûd, Ebû Hü- lihâ ile’n-nüşûr (nşr. Muhammed es-Saîd b. Besyûnî
reyre ve Ebû Saîd el-Hudrî tarafından benimsendiği Zağlûl, Beyrut 1405/1985), Süyûtî’nin Şerhu’s-sudûr
rivayet edilen bu görüşe taraftar olanlar arasında İb- bi-şerhi hâli’l-mevtâ ve’l-kubûr (Kahire, ts., Halebî
nü’l-Arabî, İbn Teymiyye, İbn Kayyim el-Cevziyye baskısı) ve Süleyman Toprak’ın Ölümden Sonraki
de bulunmaktadır (bk. İbn Kayyim, s. 280-315) Hayat-Kabir Hayatı (Konya 1986) adlı eserleri zik-
İslâm inancının temel konularından birini teşkil redilebilir. Cennet ile cehennemin tavsifi konusu
eden âhiret mevzuu çeşitli İslâmî eserlerde ele alına- muhtelif hadis kitaplarında ve kelâma dair eserlerde
rak işlenmiştir. Konularına göre düzenlenmiş muh- yer aldığı gibi, ilk dönemlerden itibaren kaleme alı-
telif hadis kitapları, kıyamet alâmetleri ve âhiret nan müstakil eserlerde de işlenmiştir. Bunlar ara-
hallerine çeşitli bölümler ayırmışlar (fiten ve melâ- sında şu kitapları saymak mümkündür: Abdülmelik
him, sıfâtü’l-kıyâme, sıfâtü’l-cenne, sıfatü cehen- b. Habîb el-Kurtubî, Kitâbü Vasfi’l-firdevs (Beyrut
nem gibi) ve konu ile ilgili birçok hadisi bu bölüm- 1407/1987); İbn Kayyim, Hâdi’l-ervâh; İbn Receb,
lerde toplamışlardır. Kelâm ilmi, genellikle İslâm et-Tahvîf mine’n-nâr ve’t-tarîf bi-hâli dâri’l-bevâr
inancına veya Ehl-i sünnet akîdesine karşı yapılan (Beyrut 1405/1985); Sıddık Hasan Han, Yaka-
itirazlara cevap mahiyetinde ortaya çıktığından, ilk zatü üli’l-itibâr mimmâ verede fî zikri’n-nâr ve as-
döneme ait kelâm kitaplarında, tartışmalı konular hâbi’n-nâr (Kahire 1398/1971). İslâm âlimleri, âhi-
arasına girmeyen âhiret mevzuuna fazla yer verilme- ret hayatında müminlerin erişeceği en büyük lutuf
miştir. Mütekâmil devirden itibaren yazılan kelâm olan rü’yetullah* konusunda da müstakil eserler ka-
kitaplarında ise âhiret konusu daima kendine has ye- leme almışlardır. Bunlar arasında Âcurrî’nin et-Tas-
rini almış ve daha çok İslâm filozoflarıyla Mu‘tezile dîk bi’n-nazar ilallahi Teâlâ fi’l-âhire (nşr. Semîr b.
ve Havâric gibi bid‘at fırkaları arasında anlaşmaz- Emîn ez-Züheyrî, Beyrut 1408/1988); Ebü’n-Neh-
lık konusu olan meseleler tartışılmıştır. Tasavvuf ve hâs Abdurrahman b. Ömer’in Kitâb fî rüyetillâhi te-
irşada yönelik İslâmî eserlerde de âhiret konularına bâreke ve teâlâ (nşr. Mahfüzurrahman b. Zeynullah
yer verilmiştir. es-Selefî, Mecelletü’l-Câmiati’l-İslâmiyye, Medine
1401, XIII, sy. 50-51, s. 253-264) ve Süyûtî’nin İsbâ-
İslâm âlimleri âhiret inancıyla ilgili müstakil eserler lü’l-kisâ ale’n-nisâ (Beyrut 1405/1984) adlı eserlerini
de meydana getirmişlerdir. Bu eserlerin bir kısmı, zikretmek mümkündür
ölümden veya dünyanın yıkılışından itibaren cennet
ile cehennemin ebedîliğine kadar bütün âhiret ha- (Kaynak: TDV, İslam Ansiklopedisi)
yatını içine almaktadır. Bunlar arasında Ebû Dâvûd

293